Stefan Rosiak

---

Studia i stopień naukowy

W latach 1924–1929 Stefan Rosiak odbył studia z zakresu historii na Uniwersytecie Stefana Batorego, mieszczącym się w Wilnie. W 1929 roku uzyskał tytuł magistra, co uwieczniono w publikacji Bonifatrzy w Wilnie, wydanej w 1928 roku.

Po zakończeniu nauki, Rosiak zaangażował się w prace archiwalne, co stało się jego profesją. W 1947 roku obronił doktorat na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, będącym pod kierunkiem R. Mienickiego. Jego praca doktorska opublikowana w 1938 roku nosiła tytuł Księgarnia Eliza Orzeszkowa i S-ka w Wilnie (1879–1882).

Praca zawodowa

Stefan Rosiak rozpoczął swoją droga zawodową jeszcze jako student w 1922 roku, kiedy to podjął pracę w Archiwum Państwowym w Wilnie. Pełnił swoje obowiązki w tym miejscu aż do 1946 roku. W okresie okupacji aktywnie uczestniczył w tajnym nauczaniu, co było niezwykle istotne w tamtych czasach. Po zakończeniu wojny, w latach 1946-1947, pracował w urzędzie Głównego Pełnomocnika Rządu Rzeczypospolitej do Spraw Ewakuacji, gdzie zyskiwał doświadczenie w zarządzaniu dokumentacją.

Rosiak z ramienia Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych był odpowiedzialny za rejestrowanie poloników w archiwach urzędowych w takich miastach jak Wilno, Grodno, Moskwa oraz Leningrad. Jego działalność była kluczowa dla zachowania polskiego dziedzictwa kulturowego w zagranicznych archiwach. W wrześniu 1947 roku, zajął stanowisko kustosza Archiwum Państwowego w Piotrkowie Trybunalskim, gdzie kontynuował swoją misję archiwalną.

W latach 1949–1951 pełnił rolę pierwszego dyrektora Archiwum Państwowego w Łodzi. Jego praca przyczyniła się do organizacji państwowej służby archiwalnej w województwie łódzkim. Dzięki jego staraniom, powstały archiwa miejskie w wielu miastach, takich jak Kutno, Łowicz, Łęczyca, Rawa Mazowiecka, Skierniewice, Tomaszów Mazowiecki oraz Wieluń, co znacząco wpłynęło na sytuację archiwalną w regionie.

Społeczna działalność pozazawodowa

Stefan Rosiak był osobą aktywnie zaangażowaną w różnorodne przedsięwzięcia społeczne, co podkreśla jego przynależność do wielu znaczących organizacji. Należał między innymi do:

• PTH,
• Stowarzyszenia Historyków Sztuki,
• Stowarzyszenia Archiwistów Polskich,
• PTTK od 1955 roku.

Jego działalność w Polskim Towarzystwie Turystyczno-Krajoznawczym (PTTK) koncentrowała się szczególnie na społecznej opiece nad zabytkami. W latach 50. XX wieku przyczynił się do powstania Okręgowej Komisji Opieki nad Zabytkami, kierując nią aż do 1972 roku. W ramach swoich działań, zorganizował również sieć Społecznych Opiekunów Zabytków, która skupiała się w obszarze ówczesnego województwa łódzkiego. Rosiak miał na celu nie tylko ich włączenie w opiekę nad dziedzictwem kulturowym, ale również utrzymanie stałej komunikacji z nimi poprzez organizację regularnych zebrań i zjazdów.

Śmierć i miejsce spoczynku

1 stycznia 1973 roku, świat stracił jednego ze swoich obywateli. Stefan Rosiak zmarł, a jego miejsce wiecznego spoczynku znajduje się na Cmentarzu św. Rocha. Działał i żył w regionie, którego historia jest pełna zasług i wartości. Jego grób znajduje się w malowniczym miejscu, na Radogoszczu, gdzie mieszkańcy mogą oddać mu hołd.

Publikacje

W latach trzydziestych XX wieku na łamach „Słowa” w Wilnie, Stefan Rosiak publikował artykuły o charakterze popularnym, które dotyczyły powstania listopadowego. Jego prace naukowe można podzielić na dwa główne nurty, każdy z nich przedstawia odmienną tematykę badawczą.

Pierwszy nurt charakteryzuje się badaniami nad historią Wileńszczyzny. W jego ramach można wyróżnić m.in. następujące publikacje:

• przytoczona wyżej rozprawa doktorska,
• Bonifratrzy w Wilnie 1635–1843–1924 (1928),
• Prowincja litewska Sióstr Miłosierdzia (1933).

Drugi nurt badań jest związany ze studiami nad historią gospodarczą regionu łódzkiego, na co składają się jego artykuły, takie jak:

• Dzieje ruchu robotniczego w Ozorkowie (1957),
• Powstanie listopadowe w Ozorkowie (1957),
• Powstanie przemysłu w Ozorkowie (1963).
• Opracował również monografię Ozorkowa z okazji 700-lecia tego miasta, jednak z różnych powodów, niezależnych od autora, książka ta nie ukazała się drukiem.
• Przez wiele lat angażował się w zespół zajmujący się przygotowaniem Materiałów do historii miast, przemysłu i klasy robotniczej w okręgu łódzkim (t. I–IV, 1957–1966).

Ordery i odznaczenia

Stefan Rosiak był osobą wyróżniającą się w różnych dziedzinach swojego życia, co znalazło odzwierciedlenie w licznych odznaczeniach, które otrzymał. Wyróżnienia te były dowodem uznania za jego wkład oraz zasługi w służbie publicznej i społecznej.

• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
• Złoty Krzyż Zasługi,
• Medal Niepodległości (16 marca 1937),
• Srebrny Krzyż Zasługi (11 listopada 1936),
• Srebrna Odznaka „Za opiekę nad zabytkami”,
• Złota Honorowa Odznaka PTTK,
• Honorowa Odznaka Miasta Łodzi.

---

Oceń: Stefan Rosiak

---