Genowefa Pohl

---

Życiorys

Genowefa Pohl, znana również jako Eugenia Pol, prowadziła złożone życie, które wymagało niejednoznacznej interpretacji przez historyków. Urodziła się 23 lutego 1923 roku w Ozorkowie. Od 1945 roku aż do swojej śmierci w 2003 roku posługiwała się imieniem Eugenia, jednak jej pierwotne nazwisko używane było do 1941 roku, kiedy to otrzymała Ausweis der Deutschen Volksliste jako Eugenia Pohl. Była osobą niezamężną.

Jako drugie dziecko Jana i Janiny Pohl, Genowefa miała starszego brata, Mieczysława. W czasie II wojny światowej Mieczysław, jako żołnierz Wehrmachtu, brał udział w walkach na froncie wschodnim. W październiku 1941 roku, cała rodzina zdecydowała się podpisać Volkslistę, co pozwoliło im zdobyć legalizację w oczach niemieckich władz. Jej matka natomiast, ze względu na polskie pochodzenie, dołączyła do listy dopiero w kwietniu 1942 roku.

Genowefa uczęszczała do szkoły podstawowej, kończąc 7 klas, a swoje dzieciństwo pamiętała głównie z okresu spędzonego przy ul. Kopcińskiego oraz na Księżym Młynie. Zatrudniła się jako krawcowa i w latach 1937-1939 mieszkała w Dębach, w powiecie tarnobrzeskim. Po powrocie do Łodzi we wrześniu 1939 roku, w czerwcu 1940 ubiegała się o przyjęcie do Volkslisty, którą uzyskała 28 października 1941 roku.

W 1942 roku podjęła pracę w Kriminalpolizei, pracując w obozie przy ul. Przemysłowej w Łodzi. Genesis kariery Pohl świadczy o jej uczestnictwie w Oddziale VI, który stanowił oboz dla dziewcząt oraz dzieci poniżej ósmego roku życia. Po krótkim czasie przeniesiona została do filii obozu w Dzierżąznej, gdzie nadzorowała pracę więźniów. Z łódzkim obozem pozostała związana do 18 stycznia 1945 roku, pełniąc funkcję pomocniczą u boku kierowniczki obozu dziewczęcego, Sydonii Bayer.

Odważnie opuściła oboz, w towarzystwie innych pracowników, na dzień przed wyzwoleniem Łodzi. Po zatrzymaniu się przy ul. Kilińskiego 152, gdzie zlokalizowana była siedziba Kriminalpolizei, wróciła do swojego przedwojennego domu. W latach 1945-1946 brała udział w Kursie Handlowo-Spółdzielczym, a także spotykała się z byłymi więźniami, co świadczy o jej złożonej postawie moralnej w obliczu przeszłości. Wkrótce po wojnie, mimo oskarżeń o zdradę narodową, została uniewinniona, ale jej historia związaną z obozem miała swoje konsekwencje.

Następnie Eugenia Pol pracowała w Zakładach Metalowych nr 10, a później jako intendentka w żłobku przy Zakładach Przemysłu Bawełnianego im. Armii Ludowej w Łodzi. W ciągu swojej kariery, która pełna była sprzeczności, dołączyła do Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, gdzie zaświadczała o pobycie osób w obozie. Poza tym, Pohl angażowała się w działalność sportową, będąc członkiem klubu „Włókniarz”, a później „Łodzianka”, gdzie trenowała rzut oszczepem, co również było relacjonowane przez media.

W listopadzie 1962 roku przedłożyła sprawozdanie z działalności obozowej w Muzeum Historii Ruchu Rewolucyjnego w Łodzi. Jej relacje z byłymi więźniami oraz publiczne działania miały na celu skorygowanie wizerunku. Kiedy w latach 60. XX wieku zaczęły ukazywać się publikacje o łódzkim obozie, Genowefa podejmowała starania, by zaprezentować się w favorablej perspektywie.

Jej życie zmieniło się drastycznie po aresztowaniu 11 grudnia 1970 roku. Proces, który rozpoczął się w 1971 roku, dotyczył oskarżeń o morderstwo sześciu dziewczynek, a późniejsze rozprawy ujawniły liczne nieścisłości w zeznaniach świadków. W wyniku braku materialnych dowodów nie doszło do skazania, a sprawa została skierowana do ponownego rozpatrzenia.

Nowe zarzuty z 1973 roku dotyczyły m.in. udziału w okrutnych zbrodniach na dzieciach w obozie. W marcu 1974 roku, sąd skazał Eugenie Pol na 25 lat pozbawienia wolności oraz 10 lat pozbawienia praw publicznych. Miedzy innymi presja społeczna oraz niezwykle stanowcza postawa prokuratora była widoczna w trakcie tego procesu, który stał się głośny w mediach.

W 1989 roku Eugenia Pol, zaszczycona przedterminowym zwolnieniem, zmarła w Łodzi w 2003 roku. Jej historia była inspiracją dla książki Błażeja Torańskiego, zatytułowanej Kat polskich dzieci. Opowieść o Eugenii Pol (Prószyński i S-ka, 2022), która ukazuje nie tylko jej skomplikowane życie, ale także zjawiska obozowe w Polsce.

---

Oceń: Genowefa Pohl

---